Toporki Peruna

Niema zgody wśród badaczy jakie funkcje mogły pełnić te toporki. Większość toporków znależono na terenie grodów, podgrodzi lub osad, jednak duża częśc pochodzi z miejsc bez kontekstu, a tylko 11 z grobów. W Polsce na dziesięć toporków odnależonych w grobach 6 z nich było grobami dzieciecymi, 2 grobami męskimi Toporki tam znajdowały sie przy biodrach bądz udach. Być moze pełniły role symboliczną, zastępowały prawdziwe topory, a 2 były odnależone w grobach kobiecych gdzie znajdowały sie w okolicach pierśi między amuletami i paciorkami. W trzech przypadkach odnalezione toporki posiadały części łańcuszka lub pierścienie, co może wskazywać że pełniły funkcje zawieszki

• Jedna z teorii propagowana przez Makarova mówi o tym że przez to że toporki są kopią realnych broni popularnych w tej części Europy w 11 wieku, należy wiązać je z warstwą wojowników, a znajdowane toporki w grobach dziecięcych miały by świadczyć o dawaniu ich synom Ruskich dróżników podczas postrzyżyn. Jednak zasięg występowania toporków wykracza poza Ruś i nie da się go wytłumaczyć tylko podbojami lub wymiana handlową.

• Wołoszyn propagował teorie że owe toporki były symbolami profesjonalnych wojowników, członków drużyn książęcych. Jego zdaniem od 11 wieku topór stał się wyznacznikiem wojowników Wareskich, w gwardii władców Bizantyjskich, a miniaturka miała być ich atrybutem. Jednak brak znalezisk w kontekstach grobów wojowników nie potwierdza tej teorii.

• Inna hipoteza łącząca kult św. Olafa Haraldsona, który w tamtym okresie cieszył się w znacznej części Europy dużą popularnością, występował od Islandii i Grenlandii aż po Bizancjum i Nowogród . Według tej teorii w tradycji ludowej która charakteryzowała się dualizmem, święty Olaf przejmował cechy zarówno Chrystusa jaki i Thora, a topór był kontynuacją młota Thora, na słowiańszczyźnie natomiast utożsamiany był z Perunem.

• Niektórzy uznają te miniaturki za biżuterie, oznaczającą prestiż społeczny osoby ją noszącej, możliwe też że toporki były noszone jako amulety, miały by pełnić jakieś funkcje magiczne, ochronne lub lecznicze. za tą opcja są M. Koktvedgaard Zeitzen oraz J. Jagóś, natomiast H. Jankuhn stwierdził że nie da się rozróżnić magiczno-kultowej roli miniaturowych toporków, od wartości prestiżu społecznego który mogą przedstawiać. Jest więc wątpliwe by miniaturki były bardziej prestiżowe niż często spotykane w grobach męskich topory normalnych rozmiarów. ­

• Jednak najpopularniejsza teoria wiąże je z kultem Peruna, ma to potwierdzać ornamentyka znajdująca się na nich: i tak kula z kropkami mają symbolizować słońce a zygzaki pioruny. Nawiązywało by to do symboliki innych indoeuropejskich bóstw gromowładnych, jak na przykład wcześniej wymieniony Thor. Jednak teoria ta bazuje jedynie na interpretacji znaczenia ornamentów znajdujących się na miniaturkach które niekoniecznie musiały świadczyć o kulcie Peruna a mogły być jedynie elementem dekoracyjnym lub kopiować wzory z toporów normalnej wielkości.

Autor artykułu na stronie https://sagy.vikingove.cz podaje jeszcze inne możliwości:

• mogły służyć jako zapinki do spinania peleryn, mimo że nie wiemy jak wyglądały rękojeści to można je porównać do 30 kościanych i 5 brązowych zapinek w kształcie topora z Europy zachodniej i północnej jakie znamy do tej pory

• mogły też zastępować prawdziwe siekiery w ich funkcjach symbolicznych. Wiemy że już od epoki późnego neolitu zakopywano siekiery w celu określenia granic posiadłości i jej ochrony przed obcą ingerencją. Podobnie zwyczaje znamy we wczesnym średniowieczu ale z innych części Europy niż nas interesują, podczas zasiedlania nowych ziem kolonizatorzy zapalali ognisko lub zakopywali siekierę jako symbol porządku. Argumentem za tym miało by być to że większość została znaleźna w okolicach grodów osad i wsi.

• Najmniej prawdopodobny wydaje się pogląd jako by miały stanowić kliny do mocowania pochw na głowicach toporów bojowych by te się nie tępiły i nie poraniły użytkownika podczas noszenia, takie pochwy są znane ale do naszych czasów zachował się tylko jeden klin do takiej pochwy

W kwestii funkcji jakie pełniły toporki niema nic pewnego na każdą z tych teorii są argumenty je potwierdzające ale i nietrudno znaleźć argumenty je obalające. Tak więc niewidomo czym były może zwykłymi ozdobami a może znakiem wojowników lub wyznawców Peruna, a może czymś jeszcze innym tego być może się już nigdy nie dowiemy.